"พุทธเขต"

พุทธเขต..
คือเขตของพระพุทธเจ้า มี ๓ คือ
๐ ชาติเขต.....(คือเขตที่ประสูติ) ๑
๐ อาณาเขต..(คือเขตแห่งอำนาจ) ๑
๐ วิสัยเขต.....(คือ เขตแห่งอารมณ์ หรือความหวัง) ๑
           
ในพุทธเขต ๓ อย่างนั้น

สถานเป็นที่หวั่นไหวแล้ว เพราะเหตุทั้งหลาย มีการถือปฏิสนธิเป็นต้น ของพระตถาคต ชื่อ ชาติเขต ซึ่งมีหมื่นจักรวาลเป็นที่สุด
      
สถานที่อานุภาพแห่งพระปริตรเหล่านี้ คือ รัตนปริตร เมตตาปริตร ขันธปริตร ธชัคคปริตร อาฏานาฏิยปริตร โมรปริตร เป็นไปชื่อว่า อาณาเขต ซึ่งมีแสนโกฏิจักรวาลเป็นที่สุด
      
เขตเป็นที่พึ่งซึ่งพระองค์ทรงระลึกจำนงหวัง ที่พระองค์ทรงหมายถึง ตรัสไว้ว่า ก็หรือว่า ตถาคตพึงหวังโลกธาตุมีประมาณเพียงใด ดังนี้เป็นต้น ชื่อว่า วิสัยเขต ซึ่งมีประมาณหาที่สุดมิได้
       
บรรดาพุทธเขตทั้ง ๓ เหล่านั้น อาณาเขตอย่างหนึ่ง ย่อมพินาศไป ดังพรรณนามาฉะนี้ ก็เมื่ออาณาเขตนั้นพินาศอยู่ ชาติเขตก็ย่อมเป็นอันพินาศไปด้วยเหมือนกัน และชาติเขตเมื่อพินาศไป ก็ย่อมพินาศโดยรวมกันไปทีเดียว แม้เมื่อดำรงอยู่ ก็ย่อมดำรงอยู่โดยรวมกัน

พุทธเขตมี ๓ เขต คือ

๑. ชาติเขต มีหมื่นจักรวาล ที่สว่างและหวั่นไหว เมื่อพระมหาโพธิสัตว์ ปฏิสนธิ ประสูติ และตรัสรู้ เป็นพระพุทธเจ้า
๒. อาณาเขต มีล้านล้านจักรวาล ที่อำนาจของพุทธคุณไปถึงได้ (ก็คือกลุ่มกาแลคชี ที่รวมกาแลคชีทางช้างเผือกนี้ด้วย)
๓. วิสัยเขต มีจักรวาลหรือโลกธาตุประมาณหาที่สุดมิได้ ที่พระพุทธเจ้าพึงรู้ได้ (ทรงรู้ไปได้ทั่วทุก ๆ กาแลคชี)


ที่มา : - มุนีนาถทีปนี หนังสือชนะเลิศรางวัลวรรณกรรมไทยของ ธ.กรุงเทพ
           รจนาโดย พระพรหมโมลี(วิลาศ ญาณวโร ปธ.๙)

         - อรรถกถาเล่มที่ ๑[พุทธเขต ๓ พร้อมทั้งอรรถาธิบาย]