"โครงสร้างจักรวาล
ทางพุทธศาสนา "

พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงค้นพบความจริงเรื่องจำนวนของจักรวาลนี้เมื่อ ๒,๕๐๐ กว่าปี แล้วว่าจักรวาลนี้มิได้มีเพียงจักรวาลเดียว แต่มีจักรวาลมากมายนับไม่ถ้วน เรียกว่า
อนันตจักรวาล ซึ่งตรงกับการค้นพบของนักวิทยาศาสตร์ที่มีการค้นพบเมื่อไม่กี่สิบปี
ที่ผ่านมาว่า จำนวนของจักรวาลมีมากกว่าหนึ่งจักรวาลเช่นกัน น่าอัศจรรย์ที่พระสัมมา สัมพุทธเจ้า ทรงสามารถบอกเราได้อย่างแม่นยำว่าจักรวาลมีจำนวนมากมายมหาศาล ตั้งแต่เมื่อ ๒,๕๐๐ กว่าปีมาแล้วทั้งที่ในขณะนั้นความรู้ทางวิทยาศาสตร์ยังไม่สามารถบอก อะไรแก่เราในเรื่องนี้ได้เลยซึ่งรายละเอียดจำนวนของจักรวาลที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรง ค้นพบมีกล่าวไว้ใน จูฬนีสูตร มีใจความโดยสรุปว่า

จักรวาลแบบพุทธ ที่ยกมาจากพระสูตร จูฬนีสูตร(บางส่วน) ......

พระอานนท์.. ข้าแต่พระผู้มีพระภาค ข้าแต่พระสุคต บัดนี้เป็นกาลเวลาแห่งเทศนา
                      ที่พระองค์จะพึงตรัส ภิกษุทั้งหลายได้สดับธรรมเทศนาของ
                      พระผู้มีพระภาคแล้ว จักทรงจำไว้ ฯ
     
พระผู้มีพระภาค.. ดูกรอานนท์ ถ้าอย่างนั้น เธอจงฟัง จงใส่ใจให้ดี
                     เราจักกล่าว พระอานนท์ทูลรับสนองพระผู้มีพระภาคแล้ว 
                     พระผู้มีพระภาคได้ตรัสว่า

ดูกรอานนท์.. จักรวาลหนึ่ง มีกำหนดเท่ากับโอกาสที่พระจันทร์พระอาทิตย์โคจร                       ทั่วทิศสว่างไสวรุ่งโรจน์ โลกมีอยู่พันจักรวาลก่อน
                     ในโลกพันจักรวาลนั้น มีพระจันทร์พันดวง มีอาทิตย์พันดวง
                      มีขุนเขาสิเนรุพันหนึ่ง มีชมพูทวีปพันหนึ่ง มีอปรโคยานทวีปพันหนึ่ง                       มีอุตตรกุรุทวีปพันหนึ่งมีปุพพวิเทหทวีปพันหนึ่ง มีมหาสมุทรสี่พัน
                      มีท้าวมหาราชสี่พัน มีเทวโลกชั้นจาตุมหาราชิกาพันหนึ่ง
                      มีเทวโลกชั้นดาวดึงส์พันหนึ่ง มีเทวโลกชั้นยามาพันหนึ่ง
                      มีเทวโลกชั้นดุสิตพันหนึ่ง มีเทวโลกชั้นนิมมานรดีพันหนึ่ง
                      มีเทวโลกชั้นปรนิมมิตวสวัสตีพันหนึ่งมีพรหมโลกพันหนึ่ง
                      ดูกรอานนท์ นี้เรียกว่าโลกธาตุอย่างเล็กมีพันจักรวาล
                      โลกคูณโดยส่วนพันแห่งโลกธาตุ อย่างกลางมีล้านจักรวาลนั้น                       นี้เรียกว่าโลกธาตุอย่างใหญ่ประมาณ แสนโกฏิจักรวาล
ดูกรอานนท์.. ตถาคตมุ่งหมายอยู่ พึงทำโลกธาตุอย่างใหญ่ประมาณแสนโกฏิจักรวาล                      ให้รู้แจ้งได้ด้วยเสียง หรือทำให้รู้แจ้งได้เท่าที่มุ่งหมาย ฯ
     
พระอานนท์.. ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ ก็พระผู้มีพระภาคพึงทำโลกธาตุอย่างใหญ่                      ประมาณแสนโกฏิจักรวาล ให้รู้แจ้งด้วยพระสุรเสียง หรือทำให้รู้แจ้งได้
                     เท่าที่พระองค์ทรงมุ่งหมายอย่างไร ฯ

ดูกรอานนท.์. พระตถาคตในโลกนี้ พึงแผ่รัศมีไปทั่วโลกธาตุอย่างใหญ่ประมาณ
                     แสนโกฏิจักรวาลเมื่อใด หมู่สัตว์พึงจำแสงสว่างนั้นได้เมื่อนั้น
                     พระตถาคตพึงเปล่งพระสุรเสียงให้สัตว์เหล่านั้นได้ยิน
                     พระตถาคตพึงทำให้โลกธาตุอย่างใหญ่ประมาณแสนโกฏิจักรวาล
                     ให้รู้แจ้งได้ด้วยพระสุรเสียง หรือพึงทำให้รู้แจ้งได้
                     เท่าที่พระองค์ทรงมุ่งหมาย ด้วยอาการเช่นนี้แล ฯ
                     ..........ฯ จบอานันทวรรคที่ ๓...........

จากพระสูตรที่ว่า โลกมีอยู่พันจักรวาลก่อน ในโลกพันจักรวาลนั้น มีพระจันทร์พันดวง มีอาทิตย์พันดวง มีขุนเขาสิเนรุพันหนึ่ง มีชมพูทวีปพันหนึ่ง มีอปรโคยานทวีปพันหนึ่ง มีอุตตรกุรุทวีปพันหนึ่งมีปุพพวิเทหทวีปพันหนึ่ง มีมหาสมุทรสี่พัน มีท้าวมหาราชสี่พัน มีเทวโลกชั้นจาตุมหาราชิกาพันหนึ่ง มีเทวโลกชั้นดาวดึงส์พันหนึ่ง มีเทวโลกชั้นยามาพันหนึ่ง มีเทวโลกชั้นดุสิตพันหนึ่ง มีเทวโลกชั้นนิมมานรดีพันหนึ่ง มีเทวโลกชั้นปรนิมมิตวสวัสตีพันหนึ่งมีพรหมโลกพันหนึ่ง ดูกรอานนท์ นี้เรียกว่าโลกธาตุอย่างเล็กมีพันจักรวาล โลกคูณโดยส่วนพันแห่งโลกธาตุ อย่างกลางมีล้านจักรวาลนั้น นี้เรียกว่าโลกธาตุอย่างใหญ่ประมาณ แสนโกฏิจักรวาล  

ซึ่งในสมัยหนึ่งพระอานนท์เข้าไปกราบทูลถามพระสัมมาสัมพุทธเจ้าถึงเรื่องสาวกของ
พระสิขีพุทธเจ้า ชื่อ พระอภิภู ที่ยืนอยู่บนพรหมโลกแล้วสามารถเปล่งเสียงได้ไกลถึง ๑,๐๐๐ โลกธาตุ

พระอานนท์ได้ทูลถามพระสัมมาสัมพุทธเจ้าว่า

"พระองค์สามารถเปล่งพระสุรเสียงได้ไกลเท่าไร?"
พระพุทธองค์ตรัสตอบว่า "จะให้ไกลเท่าไรก็ได้ตามพุทธประสงค์
พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงแสดงเรื่องโลกธาตุขนาดต่าง ๆ ตั้งแต่

๐ สหัสสีจูฬนิกาโลกธาตุ (โลกธาตุอย่างเล็กมี ๑,๐๐๐ จักรวาล)
๐ ทวิสหัสสีมัชฌิมิกาโลกธาตุ (โลกธาตุ ขนาดกลางมีล้านจักรวาล) และ
๐ ติสหัสสีมหาสหัสสีโลกธาตุ (โลกธาตุอย่างใหญ่มีแสนโกฏิจักรวาล)

ซึ่งพระองค์จะเปล่งพระสุรเสียงได้ไกลถึงติสหัสสีมหาสหัสสีโลกธาตุหรือมากกว่านั้นก็ได้ ตามพุทธประสงค์

จากพระสูตรนี้ทำให้เราทราบว่า จักรวาลไม่ได้มีเพียงจักรวาลที่เราอาศัยอยู่เพียงจักรวาล เดียวเท่านั้น แต่ยังมีจักรวาลอื่น ๆ อีกจำนวนมากมายมหาศาลเป็นแสนโกฏิจักรวาล
อนันตจักรวาล นอกจากนี้พระพุทธองค์ยังจัดกลุ่มของจักรวาลให้ละเอียดออกไปอีก
ซึ่งการแบ่งกลุ่มจักรวาลนี้เราจะใช้เครื่องมือทางวิทยาศาสตร์รือความรู้จากการ
จินตนาการด้วยสมองของมนุษย์ที่มีสติปัญญาจำกัดไม่สามารถจะไปค้นคว้าหาคำตอบนี้ ได้อย่างชัดเจน ต้องอาศัยผู้ที่ฝึกฝนอบรมจิตมาดีแล้วอย่างพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ผู้ที่เห็น จริงแล้วจัดกลุ่มจักรวาลออกเป็น ๓ กลุ่ม คือ

๑. กลุ่มจักรวาลขนาดเล็ก มีพันจักรวาล
๒. กลุ่มจักรวาลขนาดกลาง มีล้านจักรวาล
๓. กลุ่มจักรวาลขนาดใหญ่ มีแสนโกฏิจักรวาล

นอกจากนี้เรายังทราบว่า มนุษย์ไม่ได้อยู่เฉพาะในโลกที่เราอาศัยอยู่นี้ หรือในจักรวาลนี้ เท่านั้น แต่เรายังมีเพื่อนที่ต่างโลกต่างจักรวาลที่มีมนุษย์และสิ่งมีชีวิตเหมือนกับเราอีก มากมาย

องค์ประกอบของจักรวาลทางพุทธศาสนา

ดังได้ทราบแล้วว่าจำนวนของจักรวาลมีมากมายนับไม่ถ้วน โครงสร้างของจักรวาล ซึ่ง พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงแสดงโครงสร้างของจักรวาลหลาย ๆ จักรวาลไว้ว่ามีส่วน ประกอบอย่างเดียวกันและเหมือนกันทุกประการ เรื่องนี้มีกล่าวไว้ใน จูฬนีสูตร เช่นกันว่า

“อานนท์ ดวงจันทร์และดวงอาทิตย์แผ่รัศมี ส่องแสงทำให้สว่างไปทั่วทิศตลอด
ที่มีประมาณเท่าใด โลกมีเนื้อที่เท่านั้น จำนวน ๑,๐๐๐ ใน ๑,๐๐๐
โลกนั้นมีองค์ประกอบ
๐ ดวงจันทร์
๐ ดวงอาทิตย์
๐ ภูเขาสิเนรุ อย่างละ ๑,๐๐๐ มีส่วนประกอบคือ
   - ชมพูทวีป
   - อปรโคยานทวีป
   - อุตตรกุรุทวีป
   - ปุพพวิเทหทวีป อย่างละ ๑,๐๐๐ มี
   - มหาสมุทรมหาราช อย่างละ ๑,๐๐๐ มี
   - สวรรค์ ๖ ชั้น และ
   - พรหมโลก ชั้นละ ๑,๐๐๐”

จากข้อความในพระสูตรนี้ ทำให้ทราบว่าขอบเขตของจักรวาลมีขนาดกว้างใหญ่เท่าไร
แม้จะไม่ได้ระบุเป็นตัวเลข แต่ก็ทำให้เราเห็นภาพรวมว่าจักรวาลนั้นมีขอบเขตที่กว้างขวาง มากเท่ากับรัศมีของดวงจันทร์และดวงอาทิตย์แผ่ออกไปถึง ถ้าเราสามารถวัดระยะทาง ของเส้นผ่าศูนย์กลางหรือรัศมีของพระจันทร์และพระอาทิตย์ได้ เราก็สามารถทราบจำนวน ความกว้างของจักรวาลได้เช่นกัน ซึ่งเป็นเรื่องยากที่จะพิสูจน์

และในจักรวาลที่มีจำนวนมากมหาศาลนั้น องค์ประกอบของจักรวาลมีเหมือนกันหมด
ทุกประการ ประกอบด้วย ดวงอาทิตย์ ดวงจันทร์ เขาสิเนรุ ทวีปทั้ง ๔ คือ ชมพูทวีป อปรโคยานทวีป ปุพพวิเทหทวีป และอุตตรกุรุทวีป มหาสมุทรทั้ง ๔ สวรรค์ ๖ ชั้น และ พรหมโลก ถึงแม้ว่าในพระสูตรนี้มิได้กล่าวถึงอรูปพรหม และ อบายภูมิก็ตาม แต่ในที่นี้ หมายรวมถึงอรูปพรหมและอบายภูมิด้วย ดังที่มีปรากฏอยู่ทั่วไปในพระไตรปิฎกว่า อรูปพรหมและอบายภูมิเป็นส่วนหนึ่งของจักรวาลที่กล่าวมาทั้งหมดนั้นเป็นองค์ประกอบ ของจักรวาลโดยภาพรวม

ขอบคุณข้อมูลจาก : /book.dou.us/doku